Kiến Thức Tài Chính Dành Cho Nhà Sáng Lập

Vì "dòng tiền là mạch máu của doanh nghiệp". Nếu không hiểu về tài chính, bạn sẽ không biết công ty mình đang "khỏe" hay "yếu", không thể ra quyết định đúng đắn về đầu tư, giá cả, và không thể nói chuyện được với các nhà đầu tư. Thiếu kiến thức tài chính là một trong những lý do hàng đầu khiến startup thất bại.

Bootstrapping là tự thân vận động, xây dựng công ty bằng chính nguồn vốn của bạn hoặc doanh thu từ khách hàng mà không gọi vốn từ bên ngoài. Ưu điểm là bạn giữ toàn quyền kiểm soát công ty. Nhược điểm là tốc độ tăng trưởng có thể chậm hơn và rủi ro tài chính cá nhân cao hơn.

Doanh thu là tổng số tiền bạn thu được từ việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Lợi nhuận là số tiền còn lại sau khi lấy doanh thu trừ đi tất cả các chi phí (giá vốn, marketing, lương nhân viên...). Một công ty có thể có doanh thu rất cao nhưng lợi nhuận lại âm.

Là số tiền mà công ty của bạn chi tiêu (và mất đi) mỗi tháng. Ví dụ, nếu bạn thu vào 20 triệu và chi ra 50 triệu mỗi tháng, thì burn rate của bạn là 30 triệu/tháng. Biết được chỉ số này giúp bạn tính toán được "đường băng" (runway) của mình.

Runway là khoảng thời gian công ty bạn có thể tiếp tục hoạt động trước khi hết sạch tiền. Cách tính đơn giản: Runway = Số tiền mặt bạn có / Burn Rate hàng tháng. Ví dụ, nếu bạn có 300 triệu trong ngân hàng và burn rate là 30 triệu/tháng, runway của bạn là 10 tháng.

Chắc chắn là có, ngay từ ngày đầu tiên. Việc tách bạch tài chính cá nhân và tài chính công ty là nguyên tắc cơ bản. Điều này giúp bạn theo dõi thu chi dễ dàng, trông chuyên nghiệp hơn và tránh các rắc rối về thuế sau này.

Định giá là một trong những việc khó nhất. Có ba cách tiếp cận chính: 1/ Dựa trên chi phí (Cost-plus): Lấy chi phí sản xuất cộng với một mức lợi nhuận mong muốn. 2/ Dựa trên đối thủ (Competitor-based): Xem đối thủ đang định giá bao nhiêu. 3/ Dựa trên giá trị (Value-based): Định giá dựa trên giá trị mà sản phẩm của bạn mang lại cho khách hàng. Cách thứ 3 thường là tốt nhất cho startup.

Có hai loại chính: Chi phí cố định (Fixed Costs) là những chi phí không thay đổi theo doanh thu, ví dụ như tiền thuê văn phòng, lương nhân viên. Chi phí biến đổi (Variable Costs) là những chi phí tăng/giảm cùng với doanh thu, ví dụ như chi phí nguyên vật liệu, chi phí quảng cáo trên mỗi đơn hàng.

Khi bạn đã có "traction" - những bằng chứng cho thấy mô hình kinh doanh của bạn hoạt động và có tiềm năng tăng trưởng (ví dụ: lượng người dùng tăng đều, doanh thu tăng, tỷ lệ giữ chân cao). Gọi vốn khi bạn cần tiền để "đổ thêm xăng vào lửa" (tăng tốc), chứ không phải để "tìm ra lửa".

Ít nhất cần có 3 phần: 1/ Dự báo Doanh thu (Revenue Forecast): Bạn nghĩ mình sẽ kiếm được bao nhiêu tiền mỗi tháng. 2/ Dự báo Chi phí (Expense Forecast): Bạn nghĩ mình sẽ chi bao nhiêu mỗi tháng. 3/ Báo cáo Dòng tiền (Cash Flow Statement): Theo dõi tiền ra vào thực tế để đảm bảo bạn không bị hết tiền. Hãy bắt đầu với một file Excel đơn giản.