Đạo đức AI và An toàn Số

Deepfake là công nghệ sử dụng AI để tạo ra các video hoặc hình ảnh giả mạo rất chân thực, ví dụ như ghép mặt một người vào video của người khác. Nó nguy hiểm vì có thể được sử dụng để tạo tin giả, lừa đảo, bôi nhọ danh dự người khác, hoặc tạo ra các nội dung không phù hợp.

Ngày càng khó để nhận biết, nhưng có một vài dấu hiệu cần chú ý: các chi tiết vô lý (ví dụ: người có 6 ngón tay), nền ảnh bị biến dạng, chữ viết không rõ ràng, hoặc các chi tiết quá hoàn hảo một cách phi tự nhiên. Tuy nhiên, cách tốt nhất vẫn là xem xét nguồn gốc của hình ảnh.

Bởi vì AI học hỏi từ dữ liệu mà con người cung cấp cho nó. Nếu dữ liệu đầu vào có chứa sự thiên vị (ví dụ: dữ liệu lịch sử cho thấy một nhóm người nào đó ít được tuyển dụng hơn), AI sẽ học theo sự thiên vị đó và khuếch đại nó, dẫn đến các quyết định không công bằng trong tương lai.

Có, đây là một vấn đề rất quan trọng. Khi bạn sử dụng các công cụ AI, đặc biệt là các dịch vụ trực tuyến, dữ liệu bạn nhập vào (câu hỏi, văn bản, hình ảnh) có thể được sử dụng để huấn luyện các mô hình AI trong tương lai. Luôn đọc kỹ chính sách bảo mật và tránh nhập các thông tin cá nhân nhạy cảm.

Đây là hiện tượng khi các thuật toán AI (ví dụ trên YouTube, TikTok, Facebook) chỉ hiển thị cho bạn những nội dung mà chúng nghĩ bạn sẽ thích, dựa trên lịch sử xem của bạn. Điều này có thể khiến bạn bị cô lập trong một "bong bóng" quan điểm, khó tiếp cận với những ý kiến và thông tin trái chiều.

Đây là một câu hỏi pháp lý và đạo đức phức tạp. Trách nhiệm có thể thuộc về người lập trình, công ty phát triển AI, người sử dụng AI, hoặc thậm chí là chính hệ thống AI (trong tương lai). Đây là lý do tại sao việc xây dựng các quy tắc và luật lệ cho AI lại cấp thiết đến vậy.

Hãy luôn tự hỏi: "Việc này có công bằng không? Có làm hại ai không? Tôi có đang trung thực không?". Hãy minh bạch về việc sử dụng AI, tôn trọng quyền riêng tư của người khác, và luôn sử dụng tư duy phản biện để đánh giá kết quả mà AI đưa ra.

Điều này thường xuất phát từ "thiên vị trong dữ liệu" (data bias). Nếu một hệ thống AI được huấn luyện chủ yếu bằng hình ảnh của người da trắng, nó có thể nhận dạng khuôn mặt người da màu kém chính xác hơn. AI không tự nó "phân biệt chủng tộc", nó chỉ phản ánh những thiên vị đã có sẵn trong dữ liệu mà con người cung cấp.

Tuyệt đối không nên tin tưởng hoàn toàn. Mặc dù AI có thể cung cấp thông tin hữu ích, nhưng nó không thể thay thế lời khuyên từ một chuyên gia thực thụ (bác sĩ, luật sư, nhà tư vấn tài chính). Luôn tham khảo ý kiến của chuyên gia có trình độ cho các quyết định quan trọng.

Bạn có thể bắt đầu bằng việc tự giáo dục bản thân và bạn bè về những vấn đề này. Tham gia các cuộc thảo luận, đặt câu hỏi về cách các công cụ bạn dùng hoạt động, và học cách nhận biết tin giả hoặc nội dung do AI tạo ra. Chính nhận thức của bạn là bước đầu tiên quan trọng nhất.